5 Mấu Chốt Để Dùng Thuốc Chứa Corticoid Hiệu Quả

Vào đầu những năm 2000, khi Việt Nam chỉ mới tiếp cận internet và y tế vẫn còn nghèo nàn thì trong dân gian bỗng nổi lên một loại thuốc chữa bách bệnh với tên gọi “đề – xa”. Đề – xa hay được gọi mộc hơn là viên thuốc “hột dưa” vì hình viên nhỏ nhắn giống hột dưa. Không cần biết nguồn gốc từ đâu, chỉ biết uống đề – xa thì bất kể ai từ già tới trẻ, bất kể bệnh gì cũng trị khỏi. Vậy, sự thật có như lời đồn? Ẩn sau đề – xa là những lý giải gì từ ngành y học hiện đại? Đề – xa và nhóm thuốc chứa corticoid có liên quan gì với nhau? Cùng Physiodermie đi tìm lời giải cho loại thuốc này nhé!

1. Sơ lược về nhóm thuốc chứa corticoid

Corticoid (hay glucocorticoid) là nhóm thuốc có gốc steroid được sản xuất từ hormon vỏ tuyến thượng thận. Năm 1950, công trình nghiên cứu về hormon này đạt giải Nobel về Sinh lý và Y khoa bởi các nhà khoa học Tadeusz Reichstein, Edward Calvin Kendall và Philip Showalter Henchloại. Kể từ đó, loại thuốc chứa corticoid được chính thức được ứng dụng trong Y khoa.

Chính nhờ “cú nổ lớn” đó, hàng loạt nhóm thuốc chứa corticoid đã nối tiếp ra đời. Đến thời điểm hiện tại, đã có đến hàng trăm chủng, loại khác nhau. Một số tên gọi thương mại thuộc nhóm này có thể kể đến như: Dexamethasone (thuốc đề – xa), Hydrocortisone, Cortisol, Corticosteroid, Prednison, Betamethason,… Đây đều là các thuốc chứa corticoid quen mặt trên thị trường. Đáng nói hơn, hầu hết các loại thuốc này đều đang được bán tràn lan tại tiệm thuốc tây, cửa hàng không kê toa tại Việt Nam.

Xem thêm: Corticoid có trong thuốc nào? Cách nhận biết!

2. Nắm – thóp yếu tố phụ thuộc của nhóm thuốc chứa corticoid

“Hào quang đi liền với bóng tối”

Trở lại câu chuyện thuốc đề – xa (Dexamethasone), vì bản chất là nhóm thuốc chứa Corticoid. Đề – xa có đầy đủ tác dụng điển hình của nhóm thuốc hormon thực thụ. Điển hình như tác dụng kháng viêm cực mạnh trong điều trị khớp. Chống dị ứng trong điều trị mề đay, viêm mũi dị ứng, hen suyễn. Hay trong điều trị các bệnh tự miễn dựa trên tác dụng ức chế miễn dịch.

Nổi bật là vậy nhưng đề – xa cũng như các nhóm thuốc chứa corticoid ẩn chứa vô vàn hệ luỵ. Giống như khi bạn trên cao, hào quang của bạn càng toả thì bóng tối đổ xuống càng lớn. Nhiều trường hợp lạm dụng thuốc chứa corticoid đã phải trải qua tác dụng phụ kinh hoàng. Tăng cân, phù nề, viêm nhiễm, nặng hơn là các tai biến loãng xương, u não,… Đều là bằng chứng điển hình.

Đi tìm yếu tố ngự trị “bóng tối”

Thuốc chứa corticoid được ra đời bởi Y khoa nên hiển nhiên sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố lâm sàng học. Nắm thóp tường tận được các yếu tố này sẽ khai mở sức mạnh điều trị bệnh. Ngược lại, sử dụng vô tội vạ & bất nguyên tắc sẽ dẫn đến tác dụng phụ khôn lường. Sau đây là các yếu tố cơ bản mà thuốc chứa corticoid phụ thuộc và mức độ hệ luỵ của nó trên thực tiễn:

• Thời gian điều trị: Dài ngày > Ngắn ngày.
• Đường dùng: Tiêm > Uống > Hít.
• Cách dùng trong ngày: Chia nhỏ liều > Liều duy nhất.
• Thời điểm dùng: Tối > Sáng.

5 sách lược cho cuộc cách mạng với thuốc chứa corticoid chiến thắng

Từ 3 tác dụng chính và 4 yếu tố phụ thuộc của thuốc chứa corticoid, bạn sẽ đạt hơn 50% mặt lợi nếu sử dụng nhóm thuốc này đúng theo thông tin trên. Tuy nhiên để tránh sa đà vào “bóng tối”, tốt nhất bạn nên đi theo ánh bình minh. Vâng, bạn có thể cân nhắc tới việc thay thế một loại thuốc khác hoặc một giải pháp khác với bác sĩ điều trị. Trường hợp liệu trình điều trị của bạn bắt buộc phải có corticoid, mời bạn đến với 5 sách lược sau đây:

• Sách lược 1: Căn cứ vào tác dụng điều trị để tự phác thảo liều dùng. (Tác dụng kháng viêm và chống dị ứng thường được dùng liều thấp và tùy loại thuốc. Tác dụng ức chế miễn dịch thường đòi hỏi liều cao (1-1,5 mg/kg đối với prednisolon)).
• Sách lược 2: Đối chiếu với liều lượng được bác sĩ kê đơn và đi từ liều thấp nhất. (Tất nhiên nếu có tiền sử dị ứng thuốc, đang mang thai hoặc cho con bú, bạn phải báo với bác sĩ lúc đó).
• Sách lược 3: Tuyệt đối không ngưng thuốc đột ngột sau 1 đợt điều trị dài ngày (> 2 tuần), kể cả khi dùng ở liều rất thấp. Và cũng không tự ý dùng kéo dài hơn thời gian bác sĩ khuyến nghị.
• Sách lược 4: Trong thời gian điều trị với thuốc chứa corticoid, nên điều chỉnh cả chế độ ăn hợp lý. Để tăng hiệu quả điều trị, bạn nên thêm nhiều protein, calci và kali. Hạn chế muối, đường và lipid. Nhớ bổ sung thêm vitamin D nữa nhé.
• Sách lược 5: Sau khi đạt được hiệu quả điều trị bệnh, tham vấn ý kiến bác sĩ về giai đoạn giảm/hạ liều rồi mới ngưng hẳn.

Trên đây là tất cả thông tin cần biết khi sử dụng thuốc chứa corticoid theo khoa học. Physiodermie mong bạn có góc nhìn đa chiều và chân thật hơn về loại thuốc gây “tranh cãi” này.