Cắt Giảm Rủi Ro Khi Điều Trị Bằng Liệu Pháp Corticoid

Trong lĩnh vực Y khoa, corticoid (hay glucocorticoid) tổng hợp được áp dụng vào giai đoạn điều trị nhằm mục đích kháng viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch. Nó được xếp vào loại thuốc mạnh, đa tác dụng và mang ý nghĩa lớn. Tuy nhiên, loại thuốc “vi diệu” này này ngày càng có giá thành rẻ, dễ dàng tìm mua trên thị trường nên đã gây ra nhiều báo động đỏ. Hậu quả là gây nên tình trạng lạm dụng, phụ thuộc vào thuốc. Hơn thế nữa, đến hơn 70% trong số đó đã gặp các tai biến đáng sợ về sức khoẻ. Rủi ro cao như vậy, phải chăng điều trị với liệu pháp corticoid ngay từ đầu đã là một tính toán sai lầm của giới Y khoa?

1. Liệu pháp corticoid

a) Ý nghĩa trong thực tiễn:

Dựa trên đặc điểm dược lý và tác dụng sinh học của corticoid tổng hợp, liệu pháp corticoid được ra đời. Lúc này, liệu pháp corticoid với ý nghĩa góp phần chuẩn chỉnh liều lượng để tăng tính điều trị mạnh mẽ của corticoid.

Giải thích cho mục đích ra đời của liệu pháp này cũng bởi vì corticoid tổng hợp trong Y khoa vốn dĩ có tác dụng mạnh hơn nhiều so với corticoid nội sinh. Thị trường corticoid tổng hợp lại đại trà, làm người ta chỉ thấy “bóng đen” hậu quả corticoid gây ra. Lúc này, sự can thiệp lần nữa từ Y khoa giúp corticoid quay về đúng vị trí là một thuốc hoocmon điều trị. Lần lượt các liệu pháp corticoid từ bác sĩ, chuyên gia được ra đời dựa trên chứng minh trên dược học lâm sàng.

b) Ứng dụng liệu pháp corticoid trong chỉ dẫn điều trị

Đến hiện tại, liệu pháp corticoid được biết qua 3 phương thức ứng dụng: Toàn thân trực tiếp, toàn thân gián tiếp và điều trị tại chỗ. Trong mỗi phương thức lại được chia thành nhiều nhóm khác nhau dựa trên đặc tính sinh học riêng từng loại bệnh.

Một số ứng dụng liệu pháp corticoid điều trị (liên quan đến cơ chế miễn dịch và viêm):

• Ức chế miễn dịch.
• Tăng đường huyết.
• Tăng canxi dẫn truyền trong máu.
• Điều trị khối u, nhiễm trùng, ghép cơ quan nội tạng.
• Bệnh khớp: Thấp khớp cấp, viêm khớp, viêm màng hoạt dịch, viêm gân,…
• Hô hấp: Hen liên tục, bệnh phế quản phổi tắc nghẽn.
• Da: Biểu hiện da của bệnh máu, hồng ban đa dạng, bong biểu bì cấp, bệnh lưới nội mô, hồng ban nút,…

Xem thêm: Đi Tìm Lời Giải Cho Tác Dụng Corticoid ?

c) Tác dụng phụ thường gặp

Liệu pháp corticoid quá liều, thời gian điều trị dài thường để lại nhiều tác dụng phụ. Thậm chí, khi đã ứng dụng liệu pháp corticoid đúng và tối ưu nhất vẫn sẽ không tránh khỏi. Chính vì độ biến thiên và phổ rộng như vậy, corticoid luôn thuộc top thuốc thận trọng và phải có chỉ dẫn của bác sĩ để hạn chế tối thiểu nguy cơ cũng như có thể kịp thời phát hiện chuyển biến bất thường khác. Cùng Physiodermie điểm qua một số tác dụng phụ thường gặp của liệu pháp corticoid nhé:

• Béo phì và hội chứng chuyển hoá, tích nước.
• Nhiễm trùng và nhiễm chéo với các chủng vi khuẩn, vi rút khác.
• Tiền loãng xương hay loãng xương.
• Rối loạn tâm – thần kinh, mất ngủ, trầm cảm, cáu gắt.
• Viêm dạ dày, loét dạ dày tá tràng, gan nhiễm mỡ.
• Tăng huyết áp động mạch.
• Sỏi thận, nhiễm canxi thận,…
• Ảnh hưởng nội sinh: Mụn trứng cá, rạn da, mỏng da, rối loạn kinh nguyệt,…

Xem thêm: Dấu Hiệu Nhiễm Corticoid Nào Cần Lưu Ý?

2. Cắt giảm rủi ro của liệu pháp corticoid

Như đã đề cập trong phần 1c, sẽ không hoàn toàn triệt tiêu được tác dụng phụ không mong muốn, nhưng corticoid vẫn tồn tại như một mảnh ghép của Y khoa. Với nhiều điểm sáng mang lại, corticoid đã cải thiện tiên lượng các bệnh nặng cứu sống rất nhiều trường hợp. Ngoài ra, nó còn cải thiện cuộc sống của những người bị bệnh mạn tính nặng nên nó có tác dụng tinh thần rất lớn. Dù vậy, ngày nay người ta vẫn có nhiều biện pháp cắt giảm rủi ro khi ứng dụng liệu pháp corticoid, bao gồm:

a) Hạn chế tối thiểu chỉ định đối với điều trị. Chỉ ứng dụng khi mà không có một phương tiện điều trị tích cực và tốt hơn để thay thế.

b) Tôn trọng các chống – chỉ – định kinh điển, ví dụ tránh với các bệnh:

• Đái tháo đường (không ổn định đường huyết).
• Tăng huyết áp
• Tiền sử mắc bệnh hoặc rối loạn tâm thần
• Các bệnh về dạ dày, tiêu hoá,…

c) Rút ngắn thời gian điều trị tối thiểu cần thiết. Các biện pháp điều trị 5 đến 7 ngày cho thấy ít tác dụng phụ và phục hồi nhanh.

d) Sử dụng glucocorticoids tác dụng ngắn và trung gian. Liều dùng cần thích ứng với mức độ trầm trọng bệnh lý. Liều dùng dạng hít và nhịp dùng buổi sáng thì được ưu tiên hơn vì ít tác dụng phụ nhất.

e) Tầm soát các tác dụng phụ hoặc các tai biến trong quá trình điều trị.

f) Điều chỉnh dinh dưỡng và phối hợp với các dược phẩm khác. Một số chú ý có thể cân nhắc:

• Cân bằng đủ 4 nhóm chất chính: Tinh bột, chất béo, protein, vitamin và khoáng chất vi lượng.
• Hạn chế muối và uống nhiều nước lọc
• Bổ sung kali, dùng canxi liều cao (có thể đến 1200 mg /ngày)

Liệu pháp corticoid đã được ứng dụng rất thành công và tương lai còn hơn thế. Cốt lõi cũng chính vì nhờ tôn trọng các nguyên tắc và hiểu tường tận nó. Phần trăm cắt giảm được tác dụng phụ phụ thuộc vào phần trăm kiến thức bạn nắm được.

Tìm hiểu ngay: 7 Nguyên Tắc Vàng Khi Dùng Thuốc Có Chứa Corticoid